AFRICOM

Ordunun halkla ilişkilerinden sorumlu personeli ve komutanları birçok fırsatta, ortada sadece bir « en alt seviyede varlığın » söz konusu olduğunu ve hatta askeri personel varlığının göreceli olarak çok zayıf olduğunu açıkladılar. Bu arada bu ‘en alt seviyede varlığın’ ne anlama geldiğini açıkça belirtmekten özenle kaçındılar. Örneğin, bir AFRICOM (Afrika’daki ABD Kuvvetleri Komutanlığı) sözcüsü verdiği röportajda, askeri güçlerin dağılımını bir tablo üzerinde incelediğimizde, Amerikan güçlerinin « zayıf görüntüsünün » ortaya çıkacağını, bunun da kaygı verici olduğunu belirtmiştir.  

Sayılar Amerikan Ordusunun iddialarını yalanlıyor

Geçen yıl, AFRIMCOM Komutanı Genel David Rodriguez’e göre, ABD Ordusu kıta çapında 546 « faaliyette » bulundu. Bu deyim ABD Ordusunun Afrika toprağı üzerinde gerçekleştirdiği her türlü eylemi kapsayan bir maymuncuk gibi. Başka türlü söylemek gerekirse, bu sayı günde yaklaşık bir buçuk göreve karşılık geliyor. Bu sayı da, komutanlığın kurulduğu 2008 yılından beri operasyonlarda, programlarda ve tatbikatlarda  %217’lik bir artış anlamına geliyor.

David Rodriguez, Senatonun Silahlı Kuvvetler Komitesi önünde yaptığı konuşmada, güvenlik alanında gerçekleştirilen 10 tatbikat, 55 operasyon ve 481 faaliyetin AFRICOM’u «bölgede çok etkin bir komutanlık » haline dönüştürdüğünü belirtti. Bu arada komutanlığın tam olarak hangi alanda « etkin » olduğunu tam olarak bilemiyoruz.

AFRICOM faaliyetlerin sadece bir bölümü hakkında bilgi yayınlıyor. Komutanlık operasyonların içeriğine ilişkin hiçbir ayrıntı vermiyor. Üstelik sadece önceden seçilen görevleri incelemek üzere yine önceden seçilen gazetecilere izin veriliyor. Komutanlık, tarih ve mekanlara ilişkin bilgilerin çoğunu gizli tutmayı tercih ederek hangi ülkelerde « etkin » olduğunu ifşa etmekten özenle kaçınıyor.

David Rodriguez’in açıklamaları AFRICOM’un etkinlik alanına ilişkin sadece bir özet bilgi sunarken, TomDispatch.com’un eline geçen, daha önce yayınlanmamış askeri brifinglere ilişkin belgelerden oluşan bilgi hazinesi, kıta çapında yürütülen görevlerin türleri ve yerlerini gün ışığına kavuşturdu. 2013’teki üst düzey komutanlara ve sivil yetkililere yönelik olarak verilen bu brifingler, son yıllarda askeri yayılımın sayısında gözle görülür bir artışın olduğunu ve ABD askeri operasyonlarının açıklanandan daha önemli olduğunu ortaya koyuyor. Bu brifingler aynı zamanda Afrika’daki operasyonların artan ritminin 2014’te de korunacağını gösteriyor; ABD güçlerinin ortalama olarak günde bir görev sürdürmesi çok olasıdır.

Arka Bahçe

ABD birlikleri Afrika’da çok sayıda operasyon yürütüyorlar: şüpheli militanlara yönelik hava operasyonları, teröristleri tecrit etmeye yönelik hava saldırıları, yakın bölgelerde çatışma halinde olan Fransız ve Afrikalı birlikler için hava köprüleri, istikrarını yitirmiş ülkelerden tahliye operasyonları. Öte yandan, ABD Ordusu daha çok eğitim görevleri yürütüyor, müttefiklerini yönlendiriyor, yerel yetkililere mali yardım, donanım ve öneri desteği sunuyor.

Afrika’daki ABD komutanlığı faaliyetlerini, « ortaklarıyla belirli hedeflere yönelik sürdürülebilir taahhütleri aracılığıyla ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarının » öne çıkmasına olanak tanıdığı şeklinde tanımlıyor ve « operasyonların, tatbikatların ve güvenlik alanında işbirliği destek programları, özellikle askerler ve destek programları faaliyetleri aracılığıyla Amerikan Hükümetinin dışişleri politikasını desteklediği » konusunda ısrar ediyor.

Saharan Express tatbikatı,ABD ve çoğu Afrikalı on iki ülkenin sahil güvenlik ve deniz kuvvetleri üyelerini bir araya getiren, iki yılda bir düzenlenen tipik bir askeri tatbikattır. Operasyonlara Juniper Micron ve Echo Casemate adlı, Fransız ve Afrikalı güçlerin Mali ve Orta Afrika Cumhuriyetine müdahalelerine destek amaçlı görevler de dahildir. Bunlar, güvenlik işbirliği alanındaki faaliyetlerden biri olan Afrikalı silahlı kuvvetler ile Amerikan Ulusal Muhafız birliklerinibir araya getiren State Partnership Program (SPP) adlı program ve ABD Ordusu danışmanlarının ve akıl hocalarının Afrikalı birliklere donanım ve talimat sunduğu State Department-funden Africa Contingency Operations Training and Assistance (ACOTA) programlarını içermektedir.

AFRICOM gibi bölgedeki muhrip komutanlıklara özel eğitimli ABD birliklerinin gönderildiği « bölgesel müttefik kuvvetlere yardım » kapsamında, 2nci Muharebe Tugayı 1nci Piyade Bölüğü tarafından askerler ve danışmanlık görevleri arasında birçok faaliyet yürütülmektedir. Başka hizmet alanlarıyla ilgili birimlerce başka tatbikat programları da örgütlenmektedir. Bunların arasında deniz kuvvetleri ve deniz piyadelerinin devriye yöntemi ya da yakın dövüş teknikleri gibi uzmanlık alanlarıyla ilgili eğitimler verdikleri African Partnership Station 13 da bulunmaktadır. Aynı zamanda, Air Force (ABD Hava Kuvvetleri) üyeleri lojistik, hava köprüleri, kamusal faaliyetler gibi çok çeşitli alanlarda Nijeryalı birliklere yardımcı olmaktadırlar.

Afrika’daki ABD birliklerine ait daha önce yayınlanmamış belgeler 2011 ila 2013 yılları arasında askeri personel faaliyetlerinin % 94 oranında arttığını ve State Partnership adı verilen (Devletlerarası işbirliği) programı sayısının ise 34’ten 93’e yükseldiğini gösteriyor. Öte yandan, 11’den 59’a yükselen ACOTA’nın görevleri arasında bulunan Advise-and-Assist adı verilen danışmanlık ve yardım faaliyetlerinde % 436 oranında bir artış gözleniyor. Geçen yıl, Aralık 2013 tarihli belgelere göre müdahaleler, Kenyalı birliklere RQ-11 Raven tipi muhrip insansız hava araçlarının nasıl kullanılacağının öğretilmesi, Cezayirli birliklere mayın ve pusuya dayanıklı (İngilizce MRAPS olarak adlandırılan) zırhlı araçlar tedarik etmek, Çad ve Güneli piyadelere eğitim vermek ve Orta Afrika ve Batı Afrika’daki Fransız askeri müdahalelerine destek sağlamak gibi hemen hemen her alanı kapsıyordu.  

AFRICOM sözcüsü Benjamin Benson, faaliyetlerle ilgili daha fazla ayrıntı vermeyi reddetti. « Birçok farklı Afrika ülkesiyle birlikte ortak tatbikat düzenliyoruz » diyor bana. Ona tam olarak kaç ülke olduğunu sorduğumda bana olumsuz yanıt verdi. Yazılı olarak yönelttiğimiz birçok ek bilgi talebini yanıtsız bıraktı. Ancak, Haziran ve Aralık 2013 tarihleri arasında 2nci Muharebe Tugayı 1nci Piyade Bölüğü askerlerinin konuşlandırılmalarına ilişkin ayrıntılı dosyalar, eğitim görevlerinde ABD Ordusunun gerçek katkısını ortaya koyuyor.

Haziran ayında, 2nci Muharebe Tugayının askerleri Nijer’e, Uganda’ya, Gana’ya ve iki farklı görev için Malavi Cumhuriyetine gönderilmişlerdir; Temmuz ayında, aynı Tugayın askerleri Burundi’ye, Nijer’e, Uganda’ya ve Güney Afrika’ya gönderildiler; Ağustos’ta Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ne, Kenya’ya, Güney Afrika’ya, Nijer’e, iki görev gücü Malavi’ye ve üç görev gücü Uganda’ya, Eylül’de ise Çad, Togo, Kamerun, Gana, Sao Tome ve Principe adaları, Sierra Leone, Gine, Uganda ve Malavi’de faaliyetler; Ekim’de birlik askerleri bu kez Gine ve Güney Afrika’ya gittiler. Kasım ayında ise Lesotho, Etiyopya, Tanzanya, Uganda ve Gine’de faaliyetler söz konusuydu. Belgelere göre Aralık ayında Sudan’ın güneyinde, Kamerun ve Uganda’da faaliyetler öngörülmüştü. ABD Ordusunun 2nci Muharebe Tugayı 1nci Piyade Bölüğü 2013 yılı boyunca toplam olarak 28 Afrika ülkesinde 128 farklı « etkinlik » yürüttü.

TomDispatch tarafından ele geçirilen belgelerde, Afrika’daki ABD Ordusunun, günde bir görevden fazla olmak üzere, 2013 yılında kıta çapında AFRICOM’un faaliyetlerinin % 80’inine katıldığına işaret ediliyor. 2014 yılı için yapılan en kötümser tahminlerde bu yıl için bir oran tahmininde bulunuluyor ve operasyon ve eğitim ve donanım görevlerinin sayısında artış beklenmesi öngörülüyor.

Yine aynı belgelere göre, ABD birliklerinin ve birçok farklı Afrika ülkesi silahlı kuvvetlerinin ortaklaşa gerçekleştireceği tatbikatların sayısının 2014 yılında 14’te 20’ye çıkarılması öngörülmektedir. Şu ana kadar, AFRICOM bu yıl için öngörülen 11 tatbikata ilişkin bilgiler aktardı. Bu tatbikatlar arasında Fas’ta African Lion, Uganda’da Eastern Accord, Senegal’de Western Accord, Kamerun’da Westner Accord ve Malavi’de Southern Accord tatbikatları yer alıyor. Bu tatbikatlar arazide yapılıyor ve önceki yıl gerçekleşen askerler arası programlar için önemli bir olayı oluşturuyorlar. AFRICOM ayrıca en az üç deniz kuvvetleri güvenlik tatbikatı da düzenleyecektir. Bunlar Doğu Afrika’da CUTLASS Express, Gine Körfezinde Obangame Express ve Senegal ve Cap-Vert Adalarında Saharan Express’dan oluşuyor. Aynı zamanda Afrika Orduları arasında « bilgi paylaşımını » geliştirmek ve standart iletişim prosedürlerini kolaylaştırmak için tasarlanan Africa Endeavour tatbikatı da düzenlenecektir.

Ayrıca, yakın zamanda yıllık olarak düzenlenen Flintlock 2014 tatbikatını gerçekleştiren ABD ve Afrikalı özel kuvvetler, Almanya’da yapılan ve kod adı Silent Warrior 2014 olan bir tatbikatta yer alacaklardır. Flintlock 2014 kapsamında, aralarında Burkina Faso, Kanada, Çad, Danımarka, Fransa, Almanya, İtalya, Moritanya, Hollanda, Nijerya, Norveç, Senegal, İngiltere, ABD ve misafir ülke Nijer’in bulunduğu18 ülkeden gelen 1000’den fazla birlik, başkent Niamey kenti çevresinde ve Tahoua, Agadez ve Diffa gibi küçük üslerde terörizme karşı mücadele eğitim faaliyetleri yürüttüler.

Flintlock tatbikatının açılış töreninde konuşan US Joint Special Operations Task Force – Trans Sahel komutanı Albay Kenneth Sipperly « Flintlock her ne kadar bir tatbikat gibi kabul edilse de, bir anlamda, Afrikalı yakın ortaklarımızın bölgesel barış, istikrar ve güvenliğini tehdit eden terörizme, köktenciliğe ve düşmanlarımıza karşı mücadelede devam etmekte olan eğitimlerin, müdahalelerin ve operasyonların devamını oluşturmaktadır» dedi.

Üs, üs yine üs (ya da işgal mi desek?)

TomDispatch tarafından, açık istihbarat kaynakları ve resmi belgelerden hareketle 2013 yılında gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda, ABD Ordusunun, 2013 ve 2013 yılları arasında Afrika kıtasında bulunan 54 ülkenin en az 49’unda özel kuvvet saldırılası ya da milislerin eğitilmesi gibi faaliyetlere katıldığını açıkça göstermektedir. Afrika için ABD Ordusu tarafından çizilen bir harita tespitlerimizi destekler nitelikte: haritada, 2013 mali yılı içerisinde, Batı Sahra (Kuzey Afrika’da Mağrip bölgesinde yer alan tartışmalı topraklar),  Gine-Bissau, Eritre, Sudan, Somali, Sao Tome ve Principe Adaları, Madagaskar ve Zimbabwe dışında tüm Afrika « ülkelerinde » « faaliyet » gösterdiğini ya da göstermeyi planladığını ortaya koymaktadır. Mısır, normal şartlarda AFRICOM’un harekat alanı içerisinde olmamakla birlikte, 2013 yılında ABD Ordusu burada da faaliyette bulunmuştur. Keza Somali’de de aynı şekilde küçük bir Amerikalı askeri danışman ekibi bulunmaktadır. Başka belgelerde, US Navy (ABD Deniz Kuvvetleri) ile düzenli olarak ortak faaliyetler yürüten bir ülke olan Sao Tome ve Principe adalarında da Amerikan Askeri birliklerinin bulunduğu anlaşılmaktadır.  

AFRICOM’un merkezi ABD’nin Afrika kıtasındaki tek askeri üssü olan Fransızlardan devralınan Cibuti’deki Camp Lemonnier’de bulunmaktadır. Bu arada TomDispatch’ın incelediği resmi belgelerde başka adlar taşıyan üstlerden söz edilmektedir: FOS’lar, ileri harekat üsleri (uzun vadeli yerleşimler); CSL’ler Ortak güvenlik yerleşimleri (ABD Birliklerinin dönem dönem işgal ettiği üsler) ve CL’ler geri çekilme, toplanma üsleri (ki bunlar devam etmekte olan görevler sırasında kullanılırlar).

AFRICOM, TomDispatch’ın talep ettiği, FOS, CSL VE CL üslerinin sayısı hakkında ayrıntılı bilgileri ısrarla vermeyi reddetti. Bu arada 2012’ye ait resmi belgeler biri Uganda’da Entebbe’de olan ve Washington Post’ta yer alan bir araştırmaya göre ABD birliklerinin buradan hareketle gizli keşif ve gözetleme hava harekatları yürüttüğü üs olmak üzere yedi adet CSL’den söz edilmektedir.

Ne yaptıklarını bilmiyoruz

TomDispatch’ın eline geçen ve “What We Are Doing” (ne yapıyoruz) başlıklı Aralık 2013 tarihli bir askeri belge, AFRICOM’un her zaman özenle yanıtlamaktan kaçındığı sorulara yanıt veriyor ve komutanlığı gizli tutmaya çalıştığı bilgiler sunuyor. Bu arada birçok bilgi bu arada hala gizli kalmaya devam ediyor.

2008 ile 2013 yılları arasında, AFRICOM’un gerçekleştirdiği tatbikat, operasyon ve diğer faaliyetlerin sayısı, 172’den 546’ya çıkarak gözle görülür şekilde artmıştır. Ancak bu görevlerin çoğunluğunun içeriğine ilişkin çok az bilgi mevcut olduğu gibi, ABD silahlı kuvvetleri tarafından hangi birliklerin eğitildiğini öğrenmek de çok zordur. 2011 yılından beri, Afrika için ABD Ordusu (AFRICOM) kendi başına kıta çapında 1000’e yakın « faaliyete » katılmıştır. Ancak bağımsız gazeteciler bunların ancak çok az bir bölümünü izleyebilmişlerdir. Dolayısıyla sahip olabildiğimiz bilgiler, sadece bazı görevler sırasında açıklanan resmi bilgiler ve askerlerin görüşleriyle sınırlı kalıyor. Örnek vermek gerekirse, aynı yıl, toplu tecavüz ve insanlık dışı uygulamaları nedeniyle Bileşmiş illetler tarafından suçlanan Kongolu bir komando birliğini ABD’lilerin eğitini ancak çok sonra öğrenebildik.

Kurulduğundan beri, AFRICOM kıta üzerindeki etkinliğini hep küçük gösterme çabası içerisinde oldu. Aynı zamanda, medyaların ve kamuoyunun uzağında, Komutanlığa bağlı gizli operasyonları yürüten subaylar Afrika’yı gayri resmi olarak « bugünün ve yarının savaş alanı » olarak tanımladılar.  

Yıllardan beri açıkca gözlenmesine karşın, AFRICOM’un, General David Rodriguez’in tabiriyle bugün artık « oldukça aktif » olduğunu biliyoruz. Aynı şekilde görev sayısının şaşırtıcı bir hızda arttığını da anlıyoruz. Şimdi geriye AFRICOM’un gittikçe artan operasyonları hakkında bilmediklerimizi öğrenmek kalıyor.     

(Investig’Action sitesinde Nick Turse imzasıyla 24 Haziran 2014 tarihinde yayınlanan Fransızca yazıdan Türkçeleştirilmiştir http://www.michelcollon.info/Entre-2012-et-2013-1-armee.html )

 Özgün kaynak : www.tomdispatch.com