Spor zayıflatır mı?
Spor yapmak gerçekten zayıflatır mı? Ne yazık ki bu soruya hayır diye yanıt vereceğiz! Zayıflayabilmek için, harcanandan daha düşük olabilmesi için enerji alımını azaltmak gerektiği doğrudur. Ancak spor enerji tüketimini arttırmakla birlikte ne yazık ki bu dengeyi tersine çevirmemektedir. Bunun nedeni birden fazladır. Öncelikle çok basit bir hesap sorunudur bu. Kilo fazlalığı, hemen hemen tamamen lipitlerden oluşan yağ dokusu fazlalığına bağlıdır.
Bir gram lipit 9 kilo kalorilik (kcal) bir enerji miktarı sağladığına göre, bir kiloluk bir yağ kütlesini eritmek için, yaklaşık 9.000 kcal’e eşdeğer bir fiziksel etkinlikte bulunmak gerekmektedir. Ama neresinden bakarsak bakalım bir saat yüksek tempoda yürüyüş yapmak en iyisinden sadece 400 kcal ve bir saat tenis ise yaklaşık 600 kcal yakmamızı sağlamaktadır. Sonuç: sadece bir tek kilo verebilmek için hızlı tempoda yirmi saatten fazla yürümeli ya da on beş saat kadar tenis oynamak gerekmektedir. Bu, özellikle 15 kg fazlamız varsa imkansız bir şeydir!
SPOR ACIKTIRIR…
Spor ve sağlık konularında Inserm’de uzman, Clermont-Ferrand Üniversitesi Hastanesi spor ve fonksiyonel araştırmalar tıbbi bölüm başkanı, spor fizyologu ve endokrinolog Martine Duclos (1) “spor yaparak zayıflamanın mümkün olmadığı” konusunda ısrar etmektedir. “Zayıflamak için hipokalorik bir diyet uygulamak gerekir. 10 ila 15 kg kaybeden hastalar arasında, sportif etkinlikte bulunanlarla diğerleri arasında anlamlı bir fark gözlemlemiyoruz.”
Bir başka neden de sporun açlık hissini arttırmasıdır. Kaybedecek sadece birkaç kilogramımız olduğunda, sadece kararlı bir rejim aklımıza gelebilir, ki bu da beslenmeyi değiştirmeden, düzenli bir antrenman (örneğin devamlı efor gerektiren koşu ve yüzme gibi sporlarda haftada en az 2 ya da 3 seans kırk dakika ya da devamlı efor gerektirmeyen kolektif sporlarda en az bir saat spor uzun vadede harcamaları artması ve dolayısıyla da zayıflama anlamına gelir. Ama bir kez daha söylemek gerekirse bu iş o kadar da basit değil.
DAHA İYİ BİR TOPYEKUN DENGE
“Düzenli antrenmanın enerji tüketimini arttırdığı kesin ama sabit bir rejimi uygulamak neredeyse imkansızdır” diyor, Ulusal Spor ve Beden Eğitimi Enstitüsü Tıp Bölümü Müdürü Eric Jousselin. “Beden daima bir denge arayışında olacaktır. Tüketimi arttırırsak doğal olarak fazla yeme eğilimi içerisinde olacağız. Bu nedenle de zayıflamak söz konusu olmayacaktır.”
Teselli olarak şunu söyleyebiliriz: düzenli bir antrenmanın tartı üzerinde yansıması olmasa da, her halükarda yağ ve kas kütleleri arasında daha iyi bir denge sağlayarak vücut silueti üzerinde olumlu etkisi olacaktır. Hem sonra zayıflatmasa da, spor en azından daha fazla kilo almayı önlemektedir. Bu da çok önemli bir konu çünkü artık bir rejim sonrasında en azından kişilerin %10’unun beş yılda kaybettikleri kiloları geri aldıklarını iyi biliyoruz.
Özel bir tür kas lifini geliştirmek
Spor yaparak vücut glüsitler (şekerler) yerine daha çok lipitleri yakarak enerji elde etmeyi öğrenmektedir. “Bu değişimin nereden ileri geldiğini biliyor çünkü kaslar içerisinde birçok farklı türde lif bulunmaktadır” diye anlatıyor Martine Duclos. Yavaş da denilen tip 1 lifler lipitleri tüketiyor ve tip 2 ya da hızlı denilen lifler ise öncelikli olarak glikoz tüketiyorlar. Halbuki fiziksel etkinlik yavaş liflerin oranının artmasını ve hızlı liflerinin oranının azalmasını sağlıyor.” Tip 1 liflerde mitokondrilerin boyu ve sayısı diğerlerine göre daha fazladır. Ve hücrelerin kullanabileceği enerji olan ATP’yi üretmek üzere lipitleri dönüştüren tam da bu mitokondrilerdir.
Sporun kilomuzu sabit tutmadaki işlevinin yanı sıra sağlıklı olmamız açısından da önemlidir. Gerçekten de organizmamız ve genlerimiz hareketli bir yaşam tarzı sürdürmek üzere programlanmışlardır. Ve her zaman düzenli olarak spor yapmak mümkün olmasa da, günde en azından 30 dakika hareket etmekte (bir yerden bir yere giderken yürümeyi tercih etmek, asansöre binmemek v.b.gibi) büyük yarar vardır. Bu sizi zayıflatmayacaktır ama sağlıklı kalmak için yaşamsal öneme sahiptir.
E.C.
(Sciences & Vies dergisinin 1106ncı sayısında yayınlanan Fransızca yazıdan Türkçeleştirilmiştir http://www.science-et-vie.com/2015/08/le-sport-fait-il-vraiment-maigrir%E2%80%89/ )