IRAN'IN TERS LALELERİ
Her yıl bahar aylarında, Çaharmahal ve Bahtiyari eyaletinde yer alan Fârsân’a, bu bölgeye özel ters lâleleri görmek için binlerce turist akın ediyor. Fârsân 1996 yılından beri koruma altına alınmış olan bir bölgedir.
İran, ters lâlenin (Fritillaria İmperialis) doğal ortamda yetiştiği nadir ülkelerdendir. Bu çiçeğe Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde Şemdinli dolaylarında da rastlanır.
İran’ı ziyaret eden yabancılar, ilk olarak 1576’lı yıllarda bu çiçeğe ait tohumları Avrupa’ya götürmüşlerdir. Böylelikle ters lâle, Avrupa soylularının rezidanslarını ve krallık ailesinin saraylarını süsleyen bahçelerde zamanla vazgeçilmez bir yer aldı. XIX ncu yüzyılda Hollanda’da ticari amaçla ekimine başlandı.
Ters lâle İran’da doğal ortamda yetişen 170 lâle türünden sadece biridir. Luristan ve Çaharmahal ve Bahtiyari eyaletlerinin dağlık bölgeleri, ilkbaharın başlangıcından, iklime göre yeri geldiğinde yazın ortalarına kadar ters lâlenin doğal olarak yetiştiği belli başlı bölgelerdir.
Bu narin çiçek daha çok 1500 metrenin üzerindeki kayalık arazilerde bulunur. Çelgerd’e 12 kilometre uzaklıkta yer alan Kuhrang bölgesinde 3400 hektardan daha geniş bir alanı kapsayan, kırmızı ve sarı renkli ters lâlelerden oluşan devasa doğal bir tarla yeşilliklere yayılır.
Bu tarla, bölgenin vadi ve ırmaklarına hâkim Mili Dağlarının güzel manzaralı yüksek kesimlerinde yer alır. Ters lâle tarlaları, bölgedeki diğer turistik ilgi alanları Kuhrang ve Dimeh Çeşmesi, Kuhrang Şelalesi ve Çelgerd kayak pisti gibi, birçok yerli ve yabancı turistin dikkatini çekmeyi başarmaktadır.
Lâlenin anayurtlarından biri sayılabilecek İran’da, Karaj kentine 50 kilometre uzaklıkta, Çalus yolu üzerinde yer alan ve Elburzların şirin bir dağ köyü olan Garmâb’ta her yılın Mayıs ayı başlarında bir lâle festivali düzenlenir.
Bu köydeki her hane çok eskilerden beri kendini lâle yetiştiriciliğine adamıştır. Nisan ayının sonundan itibaren yerel üreticiler, bahçelerinde ürettikleri çiçekleri satmak için, Karaj nehrini takip eden ve köylerinin ortasından geçen yol boyunca dizilirler.
Buraya çok yakın konumda olan Tahran ve çevresinden gelen insanlar, muhteşem çiçek tarlaları arasında gezinip, lâle soğanı ya da saksıda yetişmiş çiçeklerden satın alıp evlerine geri dönmektedirler.
Köylülere sorduğumuzda, bu geleneğin tam olarak ne zaman başladığını hatırlamadıklarını, köy var olduğundan beri, Karaj nehrinin bereketli suyu ve oksijeni bol dağ havası sayesinde bölgede en kaliteli lâlelerin üretiminin yapıldığını söylüyorlar.
La Revue de Téhéran dergisinin Temmuz 2009 sayısından derlenmiştir.